Những phẩm chất thông minh, lối sống nề nếp, tinh thần tự lập được hình thành rất sớm ở mỗi học sinh của Nhật Bản nhờ nền giáo dục tiên tiến đặc biệt.
Xem thêm: Chứng minh tài chính du học Nhật Bản
Các trường ở Nhật Bản luôn đề cao phương châm “tiên học lễ, hậu học văn”. Các học sinh tiểu học trong 3 năm đầu sẽ chỉ cần làm một số bài kiểm tra nhỏ thay vì các bài kiểm tra lớn giữa kì và cuối kì. Mục tiêu mà các Nhà trường đưa ra luôn là giúp trẻ phát triển nhân cách, cách cư xử đúng đắn chưa không quá đặt nặng về kiến thức. Trẻ sẽ học các sống rộng lượng, biết yêu thương, đồng cảm, tự chủ, công bằng, tôn trọng mọi người xung quanh, thân thiện với môi trường.
Trẻ em Nhật Bản bắt đầu năm học vào tháng 4 thay vì khải giảng vào tháng 9, 10 như các trường học trên thế giới. Năm học được chia làm 3 học kì. Kì 1 từ 1/4 đến 20/7, kì 2 từ 1/9 đến 26/12, kì 3 từ 7/1 đến 25/3. Xen giữa các kì học là các kì nghỉ hè kéo dài 6 tuần, kì nghỉ đông và kì nghỉ xuân kéo dài khoảng 2 tuần.
Học sinh ở Nhật Bản sẽ phải tự lau dọn lớp học, nhà ăn và nhà vệ sinh để hình thành tính tự lập. Giáo viên sẽ chia ra các nhóm nhỏ và phân công công việc cho từng nhóm. Việc này cũng tăng khả năng làm việc theo nhóm, tôn trọng công việc của mình cũng như công việc của mọi người, và quan trọng hơn là giúp học sinh biết cách hỗ trợ mọi người.
Nền giáo dục Nhật Bản cũng rất coi trọng vấn đề dinh dưỡng cho các học sinh. Bữa trưa tại các trường công lập và trung học cơ sở được nấu theo thực đơn dinh dưỡng tiêu chuẩn mà các đầu bếp chuyên nghiệp đưa ra. Học sinh và các giáo viên cùng ăn cơm với nhau, giúp mối quan hệ thầy trò trở nên thân mật hơn.
Giáo dục Nhật Bản chú trọng việc đảm bảo dinh dưỡng cho học sinh. Tại các trường trung học cơ sở và tiểu học công lập, bữa trưa được nấu theo thực đơn do các đầu bếp chuyên nghiệp và chuyên gia dinh dưỡng chuẩn bị. Học sinh mỗi lớp về phòng học, ăn cơm cùng giáo viên nhằm củng cố mối quan hệ thầy – trò.
Học sinh Nhật Bản thường tham gia thêm các lớp học của trung tâm giảng dạy tư nhân hoặc các trường dự bị. Do đó, học sinh thường về nhà khá muộn.
Bên cạnh các môn học cơ bản, học sinh sẽ được dạy cách tôn trọng lịch sử và nền văn hóa dân tộc lâu đời bằng việc làm thơ Haiku (thể thơ diễn tả nội dung và cảm xúc một cách sâu sắc bằng những từ ngữ ngắn gọn, xúc tích) hoặc học viết thư pháp.
Khi đến trường, học sinh sẽ phải mặc đồng phục truyền thống hoặc đồng phục được trường thiết kế riêng. Đa số các trường đều sử dụng trang phục kiểu quân đội chon nam sinh và kiểu thủy thủ cho nữ sinh. Điều này không chỉ tạo ra một môi trường học tập chuyên nghiệp mà còn góp phần không nhỏ trong việc xóa bỏ rào cản xã hội giữa các học sinh với nhau.
Tất cả các trường học then thế giới đều xảy ra tình trạng bỏ học, trốn học. Thế nhưng, tỉ lệ này ở Nhật Bản cực kì thấp. Số học sinh đi muộn hoặc trốn học rất thấp. Điều đó thể hiện sự hiếu học của học sinh Nhật Bản. Các học sinh cũng rất ít khi mất tập trung trong giờ học.
Sau khi hoàn thành chương trình trung học phổ thông, các học sinh sẽ tham gia vào cuộc thi Đại học rất khốc liệt để quyết định tương lai. Các trường đều đặt ra các tiêu chuẩn rất khắt khe. Chỉ có 76% học sinh có thể tiếp tục chương trình học cao hơn. Cuộc thi này tuy khốc liệt, nhưng nếu có thể vượt qua, học sinh sẽ được trải nghiệm những ngày tháng học tập tuyệt vời nhất, khác hẳn với trước đây
